Elk jaar stonden het dorp Frei-Weinheim en zijn inwoners bloot aan het gevaar van overstromingen en ijsstromen. De eerste berichten hierover dateren uit de 15e eeuw. Er bestonden toen al dammen en sluizen, maar een gesloten stuwsysteem ontbrak. De ernstigste geregistreerde natuurramp vond plaats op 28 februari 1784, toen overstromingen zware ijsschotsen meevoerden die driekwart van de huizen beschadigden, bomen omver duwden en de helft van de veestapel verwoestten. Als gevolg hiervan werd er in 1795 een nieuwe dam gebouwd, die al in 1803 moest worden vernieuwd. De eigendomssituatie van het land was altijd problematisch. Onder de groothertogelijke Hessische regering werd al het land in het damgebied tot staatseigendom verklaard. Zo kon er in 1825 een hoog en gesloten stuwsysteem worden aangelegd langs de rivier. In het woongebouw van de toenmalige burgemeester Nikolaus Thorn (Dammstraße nr. 3) bevond zich aan het einde van de 19e eeuw een ruimte voor de stuwwacht. In die tijd stroomde de omgeleide Selz voorbij de dam, waarvan de monding een deel van de haven vormde.
