SchUM-stad Mainz

De hoofdstad van de Duitse deelstaat Rijnland-Palts, Mainz, herbergt een van de oudste Joodse gemeenschappen in het Duitstalige gebied. Al in de 10e eeuw bestond er in "Magenza" een Joodse gemeenschap die beroemdheid verwierf door het werk van haar geleerden en de stad tot een religieus en cultureel centrum van het Jodendom in de middeleeuwen maakte. Het Joodse erfgoed in Mainz vertelt een verhaal met lichte en donkere zijden en begeleidt de gemeenschap van haar hoogtijdagen door vervolging en pogroms tot de Shoah en tot in de huidige tijd.

Op basis van dit erfgoed werd de stad Mainz - samen met de steden Worms en Speyer - in 2021 onderscheiden als UNESCO-werelderfgoed. Onder de naam SchUM wordt de aandacht gevestigd op de voorbije en actuele Joodse cultuur. Zo blijft Mainz een symbool voor het behoud van cultureel erfgoed en de voormalige bloeiperiode van de Joodse gemeenschap.

In Mainz komen Joods erfgoed en Joodse moderniteit samen en nodigen je uit op een ontdekkingstocht door het Asjkenazische Jodendom van de middeleeuwen tot het heden. Naast de erkende UNESCO-werelderfgoedsite, de oude Joodse begraafplaats "Heiliger Sand," in Mainz, kun je de Nieuwe Synagoge, de Mainzer Judengasse en vele andere locaties op eigen gelegenheid, met de Storytelling-app "SchUM" of met een rondleiding bezoeken.

Waar staat het acroniem SchUM eigenlijk voor?

Het acroniem "SchUM" verwijst naar de drie historische Joodse gemeenschappen in het middeleeuwse Duitsland: Speyer, Worms en Mainz. De letters "SchUM" zijn afkomstig van de beginletters van de middeleeuwse namen van deze steden in het Hebreeuws:

• S voor Schpira (Speyer)
• U voor Warmaisa (Worms)
• M voor Magenza (Mainz)

Deze drie steden hadden een belangrijke Joodse aanwezigheid en speelden een cruciale rol in de Joodse geschiedenis en cultuur tijdens de middeleeuwen. SchUM vertegenwoordigt de uitstekende Joodse gemeenschappen en hun culturele, religieuze en intellectuele betekenis in die tijd.

Hoe kan ik de Joodse erfgoedplaatsen in Mainz het beste verkennen?

Bij een bezoek aan Mainz zijn er verschillende manieren om het rijke Joodse erfgoed en de vaak pijnlijke geschiedenis van de Joodse gemeenschap in de stad te verkennen. Een goede optie is deelname aan een rondleiding door Mainz, geleid door lokale gidsen die interessante details over het Jodendom in Mainz delen. Bovendien herbergen het Stadthistorische Museum en het Landesmuseum in Mainz boeiende tentoonstellingen die zich richten op de geschiedenis en het heden van het Jodendom. Natuurlijk kun je ook op eigen gelegenheid de plaatsen van Joodse geschiedenis verkennen.

Controleer voorafgaand aan je bezoek de openingstijden van de musea en herdenkingsplaatsen die je wilt bezoeken.

Welke plaatsen moet ik bezoeken om meer te weten te komen over de Joodse geschiedenis van Mainz?

• Oude Joodse Begraafplaats "Judensand": Ooit de oudste en grootste middeleeuwse begraafplaats in het Midden-Europese Jodendom, herbergt het ongeveer 1.800 Joodse grafstenen.
• Nieuwe Synagoge: Gebouwd in 2010, biedt de Nieuwe Synagoge van Mainz rondleidingen aan.
• Mainzer Judengasse: Gelegen in het centrum van de voormalige Joodse wijk, mochten Mainzer Joden in delen van de 17e en 18e eeuw alleen in dit steegje wonen, wat resulteerde in dichtbebouwde huizen met bovengemiddelde hoogte en diepte.
• Judaica-collectie in het Landesmuseum: Hier bevindt zich een opmerkelijke collectie Joodse rituele objecten, evenals de oudste Joodse grafsteen van Midden-Europa uit 1049.
• Stolpersteine: Als onderdeel van het inmiddels uit meer dan 100.000 stenen bestaande monument, herinneren de "Stolpersteine" in Mainz aan de talrijke slachtoffers van het nationaal-socialisme.
• St. Stephan: De kerk in de Oberstadt van Mainz is de enige Duitse kerk waarvoor Marc Chagall ramen heeft gemaakt. De blauwe ramen, geplaatst in 1978, symboliseren Joods-christelijke solidariteit en verstandhouding tussen volkeren.

Je kunt deze plaatsen verkennen met een rondleiding door de stad of zelf op pad gaan. Als je meer wilt weten over de achtergrond van het Jodendom in de SchUM-steden, kun je met de SchUM-app een tijdreis maken.